Một góc Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải. Ảnh: Đồng Văn Thưởng.

Tỉnh Thái Nguyên đang tích cực đầu tư, khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới (NTM).

Mẫu hình tự nhiên

Khu bảo tồn Làng nhà sàn Dân tộc sinh thái Thái Hải (Bản làng Thái Hải) tại xã Thịnh Đức, thành phố Thái Nguyên được xây dựng từ năm 2003, đi vào hoạt động đón khách du lịch tham quan, nghỉ dưỡng từ năm 2011.

Bản làng Thái Hải có 30 ngôi nhà sàn truyền thống với tuổi đời gần thế kỷ, là nơi sinh sống của cộng đồng dân tộc Tày, Nùng, Kinh,… Đến với bản làng, du khách sẽ được trải nghiệm, hòa mình vào không khí bản làng đậm chất văn hóa dân tộc, tất cả người dân trong bản từ em nhỏ đến cụ già đều mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình, và còn lưu giữ nguyên vẹn các phong tục, tập quán đẹp, nghề truyền thống như làm thuốc nam, nấu rượu, chế biến chè, thực hành Then trong cuộc sống hằng ngày.

Tại bản làng, du khách có thể trải nghiệm tham gia các hoạt động cùng các gia đình như trồng trọt, chăn nuôi, làm bánh, ăn uống tại các hộ gia đình; hay hoà mình vào những hoạt động văn hóa tín ngưỡng, lễ hội dân gian truyền thống của người Tày, Nùng như Lễ hội xuống đồng, Lễ mừng cơm mới, thưởng thức tiếng đàn tính, hát Then, và các trò chơi dân gian như Kéo co, đánh đu, đi cà kheo…

Gia đình bà Nông Thị Hảo, dân tộc Tày, có bốn thế hệ cùng sinh sống tại bản làng Thái Hải. Bà Hảo chia sẻ, chúng tôi sinh sống ở đây và cùng nhau lưu giữ, quảng bá văn hoá dân tộc mình. Khi có khách đến thăm quan, trải nghiệm thì đón khách, chia sẻ với họ về văn hoá, phong tục dân tộc, biểu diễn nghệ thuật hát Then, đàn tính, chế biến các món ăn truyền thống dân dã phục vụ du khách.

Bà Lê Thị Nga, phụ trách Quản lý di sản văn hoá bản làng Thái Hải, cho biết, từ khi đi vào hoạt động, bản làng Thái Hải đã tiếp đón hàng nghìn lượt khách trong nước và du khách quốc tế từ hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bản làng Thái Hải đã 2 lần được nhận giải thưởng ASEAN về du lịch cộng đồng và du lịch bền vững, đặc biệt năm 2020 sản phẩm “Du lịch văn hóa dân tộc Tày bản làng Thái Hải” được UBND tỉnh công nhận đạt 4 sao OCOP.

Bà Nga cho biết, du lịch đã mở cửa trở lại, các cư dân sinh sống trong bản làng Thái Hải đang tất bật chỉnh trang nhà cửa, ruộng vườn, tăng gia sản xuất,… sẵn sàng tiếp đón du khách đến thăm quan, nghỉ dưỡng.

Nằm dưới chân núi Tam Đảo, Homestay Hoàng Nông farm nằm tại xóm Đoàn Thắng (xã Hoàng Nông, huyện Đại Từ). Cơ sở vật chất của homestay là 2 ngôi nhà sàn theo phong cách của dân tộc Dao với diện tích 300m2, sức chứa từ 18 - 20 người, xung quanh là xanh mướt những đồi chè sản xuất theo hướng an toàn để du khách trải nghiệm thu hái, chế biến chè.

Mới ngoài 30 tuổi, anh Nguyễn Văn Tùng, chủ nhân homestay cho biết, trước đây tôi làm nghề du lịch nên trong quá trình đưa khách đi tham quan tại nhiều nơi trên cả nước, lại thấy quê hương hương mình có nhiều tiềm năng với nền khí hậu mát mẻ, cảnh quan đẹp của sườn đông Tam Đảo, lợi thế phát triển du lịch sinh thái gắn với cây chè.

Chính vì vậy, tôi đã quyết tâm khởi nghiệp từ mô hình homestay tại ngay chính đồi chè của gia đình với mục đích quảng bá bản sắc văn hóa tại địa phương, “đánh thức” tiềm năng riêng có chính tại quê hương mình. Homestay đi vào hoạt động từ năm 2019, tuy còn rất mới mẻ nhưng đã được nhiều khách trong nước và quốc tế biết tới, đến thăm quan trải nghiệm, lưu trú. Tỷ lệ khách quay trở lại lên tới trên 50%.

Lan tỏa                                                               

Chính quyền các địa phương của Thái Nguyên đang tích cực đầu tư, khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng dựa vào khai thác lợi thế tự nhiên sẵn có với các cảnh quan thiên ban tặng, di tích lịch sử, văn hoá đặc sắc của cộng đồng dân tộc, đặc biệt gắn với sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, nông thôn và xây dựng NTM. Hoạt động du lịch bền vững theo cách thức đó đang từng bước được hình thành, thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Điển hình như mô hình du lịch cộng đồng, nông nghiệp gắn với văn hóa trà tại các vùng chè xã Tân Cương (thành phố Thái Nguyên), xã La Bằng, xã Hoàng Nông (huyện Đại Từ), xã Tức Tranh (huyện Phú Lương); mô hình du lịch trải nghiệm nông nghiệp với vườn cây ăn trái (vườn nho, dâu tây tại xã Khôi Kỳ, huyện Đại Từ), mô hình du lịch nông nghiệp gắn với cảnh quan sinh thái hồ Ghềnh Chè (thành phố Sông Công)…

Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải được coi là mẫu hình tự nhiên trong phát triển bền vững du lịch sinh thái cộng đồng tại Thái Nguyên. Ảnh: Đồng Văn Thưởng.

Các đơn vị khai thác du lịch cộng đồng, các hợp tác xã, các bản làng đã xây dựng được khu vực chế biến sản phẩm nông nghiệp, khu vực trưng bày giới thiệu và bán các sản phẩm đặc trưng, đồ lưu niệm… rộng rãi, sạch đẹp. Đồng thời, đầu tư chỉnh trang đường làng ngõ xóm, cải tạo nương chè đẹp nhằm phục vụ các đoàn khách đông người đến tham quan, trải nghiệm.

Ông Dương Văn Lượng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên, cho biết, mô hình du lịch cộng đồng tại Thái Nguyên đã có sức lan tỏa, tạo được sự đồng thuận của người dân tham gia làm du lịch. Tỉnh Thái Nguyên xác định phát triển du lịch cộng đồng gắn liền với phong trào xây dựng NTM, nông nghiệp nông thôn bền vững. Hoạt động sản xuất nông nghiệp gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm đặc sản sẽ tạo ra sản phẩm du lịch, phục vụ du khách, từ đó du lịch sẽ kích cầu lại ngành nông nghiệp với việc tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp, góp phần nâng cao thu nhập và sinh kế của người dân.

Ngày 6/4 vừa qua, tỉnh Thái Nguyên khởi động hưởng ứng mở cửa lại hoạt động du lịch nhằm khôi phục hoạt động du lịch với phương châm “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” theo chỉ đạo của Chính phủ. Hoạt động được tổ chức nhằm mục tiêu đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá du lịch tỉnh Thái Nguyên; bảo tồn, phát huy giá trị Khu di tích quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống, tài nguyên thiên nhiên.

Đồng thời, tiếp tục mở rộng liên kết phát triển du lịch giữa các địa phương, tạo cơ hội để các doanh nghiệp lữ hành tìm hiểu, mở rộng thị trường, xây dựng các tour du lịch nội tỉnh, liên kết với các doanh nghiệp lữ hành ngoài tỉnh xây dựng tour du lịch đến Thái Nguyên. Đây cũng là dịp để Thái Nguyên đẩy mạnh giới thiệu, quảng bá hình ảnh, khơi dậy tiềm năng phát triển du lịch và sản phẩm du lịch đặc sắc riêng có của tỉnh tới bạn bè, du khách trong nước và quốc tế. Năm 2022, Thái Nguyên phấn đấu đón 1,3 triệu lượt khách du lịch, từng bước thực hiện mục tiêu đến năm 2025, du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của Thái Nguyên.